Το λεξικό των χρωμάτων

     Η θεματική ορθογραφία των λέξεων είναι συχνά δύσκολο να απομνημονευτεί. Επίσης, υπάρχουν παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή και χωρίς τα οποία παρόλο που προσπαθούν συνεχίζουν να κάνουν λάθη. Αυτό συμβαίνει διότι τα παιδιά συχνά αγνοούν την ετυμολογία των λέξεων ή δυσκολεύονται να συνδέσουν τις ομόριζες λέξεις μεταξύ τους κι έτσι δεν μπορούν να καταλήξουν μέσω κάποιας λογικής σύνδεσης στη σωστή γραφή της κάθε λέξης. 

    Το λεξικό των χρωμάτων είναι μια μέθοδος που προτείνει τη σύνδεση της ορθογραφίας των λέξεων με χρώματα αλλά και τη δημιουργία ομάδων λέξεων με το ίδιο γράμμα στη ρίζα τους. Έτσι τα παιδιά θα μπορούν να συνδέουν τα γράμματα με τα χρώματα, π.χ. θα σκέφτονται "τη λέξη χωριό την είδα στο γαλάζιο χαρτί, το γαλάζιο χρώμα είναι το χρώμα του ωμέγα άρα η λέξη αυτή γράφεται με ωμέγα". Επίσης θα συνδέουν τις λέξεις μεταξύ τους, π.χ. "Τη λέξη θήκη την είδα μαζί με τη λέξη πηγή  άρα παίρνουν το ίδιο -ι-" αν θυμάται το ένα από τα δύο θα γράψει σωστά και το άλλο.

Λεξικό των χρωμάτων - εικόνα 1

Αν σας αρέσει αυτή η ιδέα διαβάστε παρακάτω για το πώς θα φτιάξετε κι εσείς τα δικά σας λεξικά των χρωμάτων και με ποιον τρόπο μπορείτε να τα αξιοποιήσετε για να καταπολεμήσετε την ανορθογραφία!

Οδηγίες δημιουργίας του Λεξικού των Χρωμάτων

1. Ανακοινώστε στα παιδιά ότι θα "βάψετε" με ένα χρώμα της επιλογής σας τα φωνήεντα. Επιλέξτε από κοινού το χρώμα του κάθε γράμματος. Μπορείτε να το διαλέξετε με βάση κάποια λογική, για παράδειγμα το ήτα θα γίνει κίτρινο όπως ο ήλιος, το όμικρον μπορεί να γίνει ροζ αφού το ροζ γράφεται με όμικρον. 

Τα γράμματα που θα χρειαστεί να χρωματίσετε είναι τα εξής: ι, η, υ, ει, οι, ε, αι, ο, ω 

2. Στη συνέχεια επισκεφτείτε ένα χαρτοπωλείο όπου θα αγοράσετε για το κάθε παιδί μια κόλα χαρτί από το κάθε χρώμα. Καλό είναι να έχετε επιλέξει χρώματα που θα είναι εύκολο να τα βρείτε στη συνέχεια σε χαρτί.

3. Φωτοτυπείστε μπροστά και πίσω σε κάθε χρωματιστό χαρτί το περιεχόμενο του αρχείου που θα βρείτε εδώ (βλέπε εικόνα 1).

4. Μοιράστε σε κάθε παιδί τις 9 χρωματιστές σελίδες μαζί με δύο χαρτόνια ουδέτερου χρώματος για εξώφυλλο και οπισθόφυλλο. 

5. Στο εξώφυλλο μπορείτε να κολλήσετε την εικόνα που θα βρείτε εδώ (βλέπε εικόνα 2), να τη χρωματίσετε και να γράψετε ονοματεπώνυμο και λοιπά στοιχεία.

6. Ταξινομήστε τις σελίδες όλοι με την ίδια σειρά. Φροντίστε τα -ι- να είναι το ένα μετά το άλλο όπως και τα -ο- και -ε-.

7. Συρράψτε το λεξικό σας ή βάλτε του κορδέλα.

8. Στο κουτάκι που υπάρχει στο πάνω μέρος της κάθε σελίδας θα πρέπει να γράψει το κάθε παιδί το γράμμα της κάθε σελίδας π.χ. στο κίτρινο θα γράψει το ήτα (μπροστά και πίσω).

Το λεξικό σας είναι έτοιμο!

Λεξικό των χρωμάτων - εικόνα 2

Οδηγίες χρήσης του Λεξικού των Χρωμάτων

       Το λεξικό των χρωμάτων μπορεί να γίνει αναπόσπαστο κομμάτι του γλωσσικού μαθήματος καθώς μπορεί να ενταχθεί με διάφορους τρόπους στο μάθημα. Αν κρίνετε ότι βοηθάει τους μαθητές σας μπορείτε να το χρησιμοποιείτε ακόμα και καθημερινά. Παρακάτω θα βρείτε μερικές ιδέες τις οποίες σίγουρα μπορείτε να εμπλουτίσετε αξιοποιώντας τις ιδέες των παιδιών και ανάλογα με τις ανάγκες της τάξης σας.

1.  Αρχικά πρέπει να συμφωνήσετε με τα παιδιά για το πώς θα επιλέγετε τις λέξεις που θα γράφονται σε κάθε σελίδα. Ο στόχος είναι να συγκεντρώσετε λέξεις με το ίδιο –ι-, -ε-, -ο- στη ρίζα τους, όχι στην κατάληξη.

2.  Ίσως να μην μπορούν να αντιληφθούν την έννοια «θεματική ορθογραφία» ή «ρίζα», γι’ αυτό πρέπει να το εξηγήσετε περιφραστικά και με παραδείγματα. Μπορείτε να θέσετε το εξής παράδειγμα: η λέξη «τύχη» έχει το ύψιλον «μέσα» στη λέξη, θέλει ύψιλον χωρίς να οφείλεται σε κάποιο κανόνα γι’ αυτό θα πρέπει να το θυμόμαστε μεμονωμένα, το ήτα όμως το έχει στην κατάληξη επειδή είναι θηλυκό, και όπως όλα τα θηλυκά έτσι και η τύχη θέλει ήτα στο τέλος, εμείς όμως δεν καταγράφουμε τους κανόνες αλλά αυτό που είναι δύσκολο να απομνημονεύσουμε, άρα εσείς θα καταγράψετε τη λέξη αυτή στη σελίδα του ύψιλον.

3.  Για αρχή μπορείτε να δώσετε έτοιμες στα παιδιά κάποιες σημαντικές λέξεις για κάθε σελίδα, τις υπόλοιπες θα τις συμπληρώνετε σταδιακά σε όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους. Για παράδειγμα, στη σελίδα του ήτα μπορείτε από την αρχή να γράψετε τις βασικές «λέξεις του ήτα» (πήγα, πήρα, ήμουν, ήθελα, ήταν, ήρθα…) και στη συνέχεια να συμπληρώσετε όποιες άλλες θέλετε (τηλέφωνο, θήκη, ηλεκτρικό…).

4.  Σε αυτό το λεξικό οι λέξεις δεν γράφονται με αλφαβητική σειρά αλλά καλό θα ήταν όσο γίνεται να υπάρχει μια λογική σειρά. Για παράδειγμα: μυρίζω – μύτη, σκύλος- λύκος… και άλλα… όταν συναντήσετε μια λέξη καλό είναι να κάνετε μια λογική σύνδεση με κάποια άλλη λέξη που έχει το ίδιο γράμμα.

5. Κάθε πότε θα καταγράφετε λέξεις στο λεξικό σας; Με κάθε ευκαιρία!

Μπορείτε να αφήσετε τα παιδιά να τις επιλέγουν μέσα από το κείμενο που θα έχουν για ανάγνωση ή την πρόταση που θα έχουν για ορθογραφία. Επίσης, μετά την παραγωγή γραπτού λόγου μπορείτε να συγκεντρώσετε τα πιο κοινά λάθη και να τα ταξινομήσετε στις χρωματιστές σελίδες.

6. Φυσικά δεν αρκεί η απλή καταγραφή! Είναι απαραίτητη η αλληλεπίδραση με τις λέξεις. Αφού έχετε καταγράψει έναν ικανοποιητικό αριθμό λέξεων σε κάθε σελίδα ξεκινήστε να τις χρησιμοποιείτε ώστε να τις απομνημονεύσετε. Για παράδειγμα κάποια μέρα της εβδομάδας μπορείτε να έχετε σαν άσκηση για το σπίτι το εξής: «Φτιάξε μια πρόταση με όσο περισσότερες λέξης του (ύψιλον) μπορείς!» (π.χ.: Ο λύκος και ο σκύλος έφτιαξαν μια υπέροχη συνταγή για γλυκό ρύζι.) Έτσι τα παιδιά ομαδοποιούν στο μυαλό τους τις λέξεις με το ίδιο γράμμα στη ρίζα τους κι αν θυμούνται πώς γράφεται κάποια από αυτές τότε τις θυμούνται όλες!

7. Ζωγραφική και ορθογραφία! Κάντε μια ζωγραφιά μόνο με λέξεις με το ίδιο γράμμα, για παράδειγμα η ζωγραφιά του ωμέγα θα μπορούσε να είναι ένα μωρό που ζωγραφίζει μια φωτιά.

8.   Επανάληψη! Καθώς θα εμπλουτίζετε σιγά σιγά το λεξικό σας θα πρέπει να κάνετε συχνές επαναλήψεις για να μην ξεχνάτε τις πρώτες λέξεις. Μπορείτε να ορίσετε ένα διάστημα (π.χ. κάθε βδομάδα) στο οποίο θα κάνετε επανάληψη όλες τις λέξεις ενός ή δυο γραμμάτων.

9.  Και μην ξεχνάτε, μπορείτε να συμβουλεύεστε το λεξικό σας οποιαδήποτε στιγμή θέλετε να γράψετε κάποια λέξη και δεν είστε σίγουροι για την ορθογραφία ή ακόμα και για να πάρετε ιδέες για να γράψετε ένα κείμενο με πλούσιο λεξιλόγιο.

Λεξικό των χρωμάτων - εικόνα 3